Nie każdy wie, że Rada Miejska ma wpływ na to kiedy mogą być otwierane i zamykane sklepy, gastronomia czy lokale usługowe. W Złotoryi reguluje to uchwała z dnia 17 października 2003 r. w sprawie dni i godzin otwierania i zamykania placówek handlu detalicznego, zakładów gastronomicznych i usługowych dla ludności na terenie Gminy Miejskiej Złotoryja.

Taką kompetencję rady gmin uzyskały na samym początku funkcjonowania samorządu terytorialnego w III RP. Nowelizacja art. XII ustawy z dnia 26 czerwca 1974r. Przepisy wprowadzające kodeks pracy (Dz. U. z 1974 r., Nr 24, poz. 142 z późn. zm.) weszła w życie dokładnie 27 maja 1990 r. (dzień, który jest świętowany jako Dzień Samorządowca). Wcześniej (od momentu wejścia w życie 1 stycznia 1975 r.) było to zadanie prezydenta lub naczelnika miasta bądź gminy.

Ustawa stanowi, że „Dni i godziny otwierania oraz zamykania placówek handlu detalicznego, zakładów gastronomicznych i zakładów usługowych dla ludności określa gmina”. Naruszenie aktu prawa miejscowego w tym zakresie jest wykroczeniem i może skończyć się grzywną do kwoty 2 500 zł (art. XII par. 2).

W Złotoryi przepisy uchwały są dość liberalne. Placówki handlu detalicznego (sklepy), zakłady usługowe oraz zakłady gastronomiczne na terenie Gminy Miejskiej Złotoryja mogą być otwarte w dni robocze i świąteczne całodobowo. Uchwałodawca miał prawo zróżnicowania godzin i dni dla poszczególnych rodzajów prowadzonej działalności gospodarczej.

Rada określiła nadto, że przedsiębiorca prowadzący placówkę handlu detalicznego, zakładu gastronomicznego i zakładu usługowego zobowiązany jest do zapewnienia właściwej i powszechnie dostępnej informacji o obowiązującym czasie pracy. Na jakiej podstawie prawnej powstał ten przepis?

Przepisów uchwały nie stosuje się do aptek (art. 94 ust. 2 ustawy Prawo farmaceutyczne – kompetencja Rady Powiatu) oraz innych placówek, których dni i godziny otwierania i zamykania regulują odrębne przepisy.

Należy pamiętać, że Rada Miejska nie ma dowolności w formułowaniu przepisów tego typu. Jedną z podstawowych zasad ustrojowych w Polsce jest społeczna gospodarka wolnorynkowa (art. 20 Konstytucji RP), z którą łączy się wolność i swoboda prowadzenia działalności gospodarczej. Zgodnie z art. 31 ust. 3 Konstytucji RP „Ograniczenia w zakresie korzystania z konstytucyjnych wolności i praw mogą być ustanawiane tylko w ustawie i tylko wtedy, gdy są konieczne w demokratycznym państwie dla jego bezpieczeństwa lub porządku publicznego, bądź dla ochrony środowiska, zdrowia i moralności publicznej, albo wolności i praw innych osób. Ograniczenia te nie mogą naruszać istoty wolności i praw.”. Tego typu uchwała wymaga, więc z natury praw i wolności solidnego uzasadnienia.

Zdarzały się już przypadki, w których zapał lokalnych prawodawców mierzył się ze stojącym po stronie wojewody, który bronił praw i wolności obywatelskich. w Rozstrzygnięciu nadzorczym Nr PN-II.4131.239.2015 Wojewoda Lubelski (1 czerwca 2015 r.) stwierdził nieważność uchwały Rady Gminy Dębowa Kłoda. – Zgodnie z art. 20 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. wolność działalności gospodarczej pełni funkcję jednego z filarów społecznej gospodarki rynkowej stanowiącej podstawę ustroju gospodarczego Rzeczpospolitej Polskiej. Reglamentowanie przez radę gminy w § 1 pkt 1, 2 i 3 uchwały godzin, w których placówki handlu detalicznego oraz placówki gastronomiczne mogą prowadzić działalność handlową – bez jasnego i konkretnego uzasadnienia, stanowi ograniczenie wolności działalności gospodarczej. – czytamy w uzasadnieniu.

Wspomniana uchwała jest aktem miejscowego i skarga na nią przysługuje każdemu, czyj interes prawny lub uprawnienie został naruszony uchwałą podjętą przez Radę w sprawie z zakresu administracji publicznej (art. 101 u.s.g.). Od 1 czerwca 2017 r. nie ma obowiązku poprzedzać skargi wezwaniem do usunięcia naruszenia prawa.