22 czerwca, nota bene w 76. rocznicę ataku III Rzeszy na ZSRR, Sejm przyjął nowelizację ustawy o zakazie propagowania komunizmu lub innego ustroju totalitarnego przez nazwy budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej. Za ustawą głosowało 430 posłów, 7 było przeciw a 15 się wstrzymało. Teraz nad ustawą pochyli się Senat.
Ustawa stanowi, że „pomniki nie mogą upamiętniać osób, organizacji, wydarzeń lub dat symbolizujących komunizm lub inny ustrój totalitarny, ani w inny sposób takiego ustroju propagować”. Koszt usunięcia pomnika będzie leżał po stronie właściciela albo użytkownika wieczystego nieruchomości, na której się znajduje. Jednakże jeżeli pomnik, istniejący w dniu wejścia w życie ustawy, zostanie usunięty w terminie 12 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy, koszty jego usunięcia zwróci Skarb Państwa. Będzie to zwrot ze środków, których dysponentem będzie wojewoda (o ile właściciel lub użytkownik wieczysty nie uczestniczył w procedurze wzniesienia tego pomnika).
Wojewoda, w drodze decyzji, nakaże właścicielowi albo użytkownikowi wieczystemu nieruchomości, na której znajduje się pomnik, który nie spełnia warunków określonych w ustawie, usunięcie tego pomnika. Wydanie decyzji o usunięciu pomnika wymaga opinii Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu potwierdzającej, że pomnik nie spełnia warunków określonych w ustawie.
Przepisy nie będą dotyczyć pomników: niewystawionych na widok publiczny; znajdujących się na terenie cmentarzy albo innych miejsc spoczynku; wystawionych na widok publiczny w ramach działalności artystycznej, edukacyjnej, kolekcjonerskiej, naukowej lub o podobnym charakterze, w celu innym niż propagowanie ustroju totalitarnego; wpisanych – samodzielnie albo jako część większej całości – do rejestru zabytków.
W Złotoryi pomnikiem, który będzie musiał zostać usunięty, jest pomnik „W hołdzie bohaterom Ludowego Wojska Polskiego”. Leży on u zbiegu ulic Solnej, Sikorskiego i al. Miłej. Od wielu lat 1 września odbywają się przy nim obchody wybuchu II Wojny Światowej, w których biorą udział m.in. samorządowcy oraz uczniowie szkół. W czasach przedwojennych w tym miejscu znajdował się odsłonięty w 1911 roku pomnik cesarza Wilhelma II. To jak zostanie ten teren zagospodarowany w 2018 roku, może być elementem ciekawej debaty publicznej.
Poza tym pomnikiem, za niezgodne z ustawą mogą być uznane również: Pomnik „Ku czci poległych żołnierzy Armii Czerwonej” oraz Tablica pamiątkowa w 100. rocznicę urodzin Władysława Spasowskiego. Usunięcie wszystkich trzech pomników wyceniono na ok. 200 tysięcy złotych.
Warto pamiętać, że w świetle obowiązujących regulacji prawnych do 2 września 2017 r. samorządy mają czas na zmianę nazw budowli, obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, w tym dróg, ulic, mostów i placów, upamiętniających osoby, organizacje, wydarzenia lub daty symbolizujące komunizm lub inny ustrój totalitarny lub propagujących taki ustrój w inny sposób. W razie bezczynności, zarządzenie zastępcze w terminie 3 miesięcy od dnia upływu tego terminu, wyda wojewoda. W Złotoryi ten problem nie występuje.
Ustawa ma wejść w życie po upływie 3 miesięcy od dnia jej ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.
Zobacz również:
Zniknie pomnik, przed którym złotoryjscy uczniowie rozpoczynają rok szkolny?