Wolność organizowania pokojowych zgromadzeń i stowarzyszania się jest jednym z praw człowieka (art. 20 Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, art. 11 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka) oraz wolnością konstytucyjną (art. 57 Konstytucji RP). Nie oznacza to jednak, że zgromadzenia można organizować bez żadnych zgłoszeń. Rada Miejska może ustanowić na terenie gminy miejsca, w których organizowanie zgromadzenia nie będzie wymagało zawiadomienia Burmistrza o takim zamiarze.
Wyjątkiem są zgromadzenia spontaniczne. Zgromadzeniem spontanicznym jest zgromadzenie, które odbywa się w związku z zaistniałym nagłym i niemożliwym do wcześniejszego przewidzenia wydarzeniem związanym ze sferą publiczną, którego odbycie w innym terminie byłoby niecelowe lub mało istotne z punktu widzenia debaty publicznej (art. 3 ust. 2 ustawy Prawo o zgromadzeniach).
W Złotoryi na przestrzeni ostatnich lat odbywały się tego typu zgromadzenia, np. w sprawie ACTA czy w obronie władzy sądowniczej. Organizacja zgromadzeń innych niż spontaniczne wymaga zgłoszenia organom gminy.
Ustawa przewiduje jednak pewien wyjątek. Zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. – Prawo o zgromadzeniach (Dz. U. z 2015 r., poz. 1485, z 2017 r., poz. 579):
„Rada gminy może określić miejsca, w których organizowanie zgromadzenia nie wymaga zawiadomienia, o którym mowa w art. 7 ust. 1 lub art. 22 ust. 1.”
Po sprawdzeniu elektronicznych dzienników urzędowych wszystkich województw wydawanych od 2009 roku okazuje się, że tylko dwie gminy posiadają tego typu akt prawa miejscowego:
W województwie dolnośląskim, mazowieckim, małopolskim, wielkopolskim, lubuskim, pomorskim, zachodniopomorskim, opolskiego, kujawsko-pomorskim, podlaskim, śląskim, świętokrzyskim, lubelskim, podkarpackim tego typu uchwały nie przyjęła do tej pory żadna gmina.
Dlaczego warto taką ustawę podjąć? Zwolnienie niektórych miejsc z obowiązku zgłaszania zgromadzeń mogłoby spowodować, że te zgromadzenia przeniosą się właśnie tam.
Obowiązek zgłaszania zamiaru organizacji zgromadzeń publicznych
Organizator zgromadzenia, co do zasady, zawiadamia organ gminy o zamiarze zorganizowania zgromadzenia w taki sposób, aby wiadomość dotarła do organu nie wcześniej niż na 30 dni i nie później niż na 6 dni przed planowaną datą zgromadzenia (art. 7 ust. 1 ustawy).
Istnieje także tryb uproszczony postępowania w przypadku gdy organizator zgromadzenia uzna, że planowane zgromadzenie nie będzie powodować utrudnień w ruchu drogowym, a w szczególności powodować zmiany w jego organizacji, do organizacji takiego zgromadzenia (art. 21 ustawy). Wówczas organizator zawiadamia o zamiarze zorganizowania zgromadzenia właściwe gminne (miejskie) centrum zarządzania kryzysowego, a w przypadku gdy w danej gminie nie zostało ono utworzone – wojewódzkie centrum zarządzania kryzysowego, nie wcześniej niż na 30 dni i nie później niż na 2 dni przed planowaną datą zgromadzenia, podając wymagane w art. 22 ustawy dane.