Rzecznik Praw Obywatelskich wystosował wystąpienie generalne do Minister Edukacji Narodowej – Anny Zalewskiej. Interwencja polskiego ombudsmana dotyczy problemów uczniów pełnoletnich z właściwym uregulowaniem ich praw i obowiązków w statucie szkoły.
Dr Adam Bodnar zwrócił uwagę, że w prawie oświatowym „brak jest szczegółowych przepisów regulujących zasady usprawiedliwiania nieobecności uczniów pełnoletnich w szkole, zwalniania się ich z zajęć lekcyjnych, czy też wyrażania zgody na wycieczki szkolne”. Zasady te regulują statuty szkół.
Postanowienia statutów często zakazują podpisywania tego typu zgód, zwolnień, usprawiedliwień przez samych uczniów. Wymagają podpisu przedstawiciela ustawowego, najczęściej rodzica.
Na niezgodność z Konstytucją takich zapisów wskazuje polski ombudsman. – Z chwilą uzyskania pełnoletności dana osoba może samodzielnie wpływać na swoją sytuację prawną, kształtowaną dotąd w wyniku działania jej przedstawicieli ustawowych. Rodzice tracą zatem prawo reprezentowania dziecka przed organami administracji publicznej. Nie mogą już dłużej składać oświadczeń woli w imieniu dziecka, o ile nie uzyskają od niego odpowiedniego upoważnienia. Co do zasady więc pełnoletnia osoba powinna mieć możliwość do samodzielnego decydowania o sobie. – wyjaśnia rzecznik powołując się na art. 92 ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy, który stanowi, że dziecko pozostaje pod władzą rodzicielską do osiągnięcia pełnoletniości.
RPO zwraca także uwagę na napływające do niego skargi, że statuty szkolne zawierają zapisy o zakazie opuszczania budynku lub terenu szkoły w czasie przerw przez uczniów, w tym uczniów pełnoletnich. – Decyzja o umieszczeniu takiego zakazu w statucie szkoły z pewnością podyktowana jest względami bezpieczeństwa, co jest dla Rzecznika zrozumiałe. Niemniej jednak z prawnego punktu widzenia nie istnieją wyraźne przepisy dotyczące wychodzenia uczniów na przerwach poza budynek czy teren szkoły. – pisze dr Adam Bodnar.
Rzecznik zwrócił się z prośbą o zajęcie stanowiska przez Ministra oraz wskazanie w jaki sposób problematyczna kwestia ma zostać rozwiązana.
O to w jaki sposób te kwestie są regulowane w złotoryjskich szkołach średnich zapytaliśmy ich dyrektorów. Odpowiedzi dostaliśmy błyskawicznie – tego samego dnia przed południem (z ZSZ) lub rano w następnym dniu roboczym (z ZSO).
| Pytanie | Odpowiedź Jana Kotylaka – Dyrektora ZSZ |
Odpowiedź Barbary Mendochy – Dyrektora ZSO |
| Czy wystąpienie generalne RPO jest znane dyrekcji szkoły? | „Wystąpienie RPO nie jest znane dyrekcji szkoły.” | Tak |
| Czy uczniowie pełnoletni mogą sami usprawiedliwiać swoje nieobecności? | „Nie mogą. Podczas pierwszych zebrań z rodzicami wychowawca uzgadnia, że honorowane będą jedynie usprawiedliwienia rodziców. Takie rozwiązanie daje dobre efekty.” | Tak |
| Czy uczniowie pełnoletni mogą sami zwalniać z zajęć oraz brać udział w wycieczkach szkolnych bez zgody rodziców? | „Uczniowie pełnoletni mogą samodzielnie zwolnić się z pojedynczych zajęć.” | Tak |
| Czy uczniowie pełnoletni mogą brać udział w wycieczkach szkolnych bez zgody rodziców? | „Udział w wycieczkach i zawodach sportowych uczniów pełnoletnich nie wymaga zgody rodziców.” | Tak |
| Czy w związku z wystąpieniem generalnym RPO szkoła planuje zmieniać jakieś procedury związane z prawami uczniów pełnoletnich? | „Nie znamy wystąpienia – nie planujemy zmiany procedur. Uczniowie pełnoletni w pełni korzystają ze swoich praw, jeżeli nie zagraża to bezpieczeństwu oraz realizacji procesu dydaktyczno-wychowawczego. Szkoła ponosi odpowiedzialność również za uczniów pełnoletnich, a to wymaga ograniczenia w pewnych sytuacjach niektórych praw.” |
Nie |
Artykuł ma na celu popularyzowanie praw i wolności obywatelskich a także działalności instytucji pozarządowych zajmujących się ich ochroną.
Zobacz wystąpienie generalne RPO
(Fot. Kajetan Kukla)