Na wtorkowej sesji Rady Powiatu Złotoryjskiego radni odpowiedzieli na skargę Prokuratora Rejonowego w Złotoryi na uchwałę ustalającą wysokość opłat za odholowanie pojazdów. Radni uwzględnili skargę w całości. Warto wspomnieć, że na poprzedniej sesji podjęli uchwałę, która określa stawki na rok 2018 – niższe od zaskarżonych.
Przypomnijmy, że Rada Powiatu 29 września 2016 r. podjęła uchwałę w sprawie ustalenia wysokości opłat za usunięcie i przechowanie pojazdu usuniętego z drogi oraz wysokości kosztów powstałych w przypadku odstąpienia od usunięcia pojazdu (XXIII/105/2016). Ustaliła w niej stawki opłat za odholowanie pojazdów na maksymalne zawarte w rozporządzeniu. Zgodnie jednak z nową linią orzeczniczą stawki powinny mieć pokrycie w rzeczywistych kosztach ponoszonych przez organ.
Problemy samorządowców, którzy ustanawiali maksymalne stawki opłat za tego typu czynności rozpoczęły się po skargach obywateli do Rzecznika Praw Obywatelskich. – Rzecznik Praw Obywatelskich zaskarżył do sądów administracyjnych kilkanaście uchwał organów samorządu terytorialnego ustalających stawki opłat za usuwanie pojazdów z dróg publicznych. Na chwilę obecną, tylko w przypadku jednej uchwały – Rady Miejskiej w Łodzi – wyrok sądu administracyjnego stwierdzający jej nieważność uprawomocnił się, co oznacza, że uchwała została wyeliminowana z obrotu prawnego. – przybliżył temat Piotr Mierzejewski, Dyrektor Zespołu Prawa Administracyjnego i Gospodarczego w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich.
Zgodnie z art. 87 ust. 1 ustawy o samorządzie powiatowym każdy, czyj interes prawny lub uprawnienie zostały naruszone uchwałą podjętą przez organ powiatu w sprawie z zakresu administracji publicznej, może zaskarżyć uchwałę do sądu administracyjnego. Warto pamiętać, że działając na podstawie art. 8 § 1 p.p.s.a. w celu ochrony praworządności lub praw człowieka i obywatela skargę na akty prawa miejscowego może wnieść Prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich, którym w takim postępowania przysługują prawa strony.
Prokurator Rejonowy Danuta Górecka skorzystała z tego prawa. W uzasadnieniu skargi dokładnie oszacowała koszty jakie ponosi powiat w związku z odholowaniem pojazdów i zestawiła je z kosztami zawartymi w treści uchwały. Skarga została wniesiona do WSA za pośrednictwem Rady Powiatu w dniu 24 listopada 2017 r.
– Co się stanie jeżeli sąd administracyjny orzeknie nieważność tamtej uchwały? Czy to spowoduje skutki finansowe dla powiatu? Czy będziemy musieli oddać pieniądze, które zostały w zawyżonej kwocie pobrane za odholowanie? Jakie to przyniesie skutki prawne? – zapytał radny na sesji radny Józef Sudoł.
– Będziemy na każde żądanie, jeżeli takowe się pojawi, zwracać pieniądze. Oczywiście nie w całości żeby nie było wątpliwości, że nie w całości. Będziemy ustalać wysokość tych kosztów. Pan kierownik wydziału komunikacji i służby finansowe będą ustalały tak jak się to odbywało na podstawie poprzednio wyłonionych wykonawców i będą ci ludzie tą różnicą obciążani. – odpowiedział radca prawny. Prawnik zauważył ponadto, że uchwała przechodziła przez nadzór prawny Wojewody i RIO a obecna linia orzecznicza wskazuje, że z dużym prawdopodobieństwem stwierdzi nieważność tej uchwały.
Radny Sudoł zauważył, że gdy zostanie stwierdzona nieważność uchwały, to tej uchwały tak jakby nie było i przedmiotem roszczenia może być całość opłaty. Tej wątpliwości nie podzielił mecenas. O sprawę powinniśmy zapytać w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich.
Kierowcy, których pojazdy odholowano mogą domagać się zwrotu nienależnego świadczenia na zasadach wynikających z Ordynacji podatkowej. – Z wyjaśnień uzyskanych przez Rzecznika od Dyrektora Zarządu Dróg i Transportu w Łodzi wynika, że zwrot opłaty za odholowanie pojazdów z dróg publicznych może nastąpić wyłącznie na wniosek kierowcy, który uiścił przedmiotową opłatę. Opłata za usunięcie pojazdu z drogi jest daniną publiczną, a zatem w przypadku stwierdzenia przez sąd administracyjny nieważności uchwały ustalającej wysokość tej opłaty, kwota wpłacona przez kierowcę jako należność z tytułu odholowania pojazdu jest nadpłatą podatku w rozumieniu przepisów Ordynacji podatkowej (jest nienależnie zapłaconym podatkiem). Podatnik, który kwestionuje zasadność pobrania przez płatnika podatku (opłaty) albo wysokość pobranego podatku, może złożyć wniosek o stwierdzenie nadpłaty podatku. Nadpłata podatku (opłaty) podlega zwrotowi w terminach określonych w art. 77 Ordynacji podatkowej. – informuje pracownik Biura RPO.
Zdaniem Biura RPO Organ powinien zwrócić całą opłatę a nie jak twierdzono na sesji tylko kwotę różnicy między uchwaloną stawką a rzeczywiście poniesionymi kosztami. Uchwała jest nieważna ex tunc, czyli tak jakby nigdy nie funkcjonowała w obrocie prawnym. – W sytuacji, gdy dojdzie do stwierdzenia nieważności uchwały ustalającej wysokość opłaty za usunięcie pojazdu z drogi, przyjąć należy, że bezprawnie pobrana została cała opłata. Oznacza to, że kierowca może domagać się zwrotu uiszczonej opłaty w pełnej wysokości. – dodaje pan Mierzejewski.
Rzecznik Praw Obywatelskich nadal prowadzi monitoring spraw. – Sprawa będzie monitorowana przez Rzecznika w związku z sukcesywnie kończącymi się postępowaniami sądowo – administracyjnymi (uprawomocnianiem się wyroków). – zapowiada Piotr Mierzejewski.
Poza powiatem złotoryjskim wpłynęły skargi na tego typu uchwały między innymi w Legnicy, we Wrocławiu.
W Legnicy wyrok stwierdzający nieważność uchwały zapadł 26 października 2017 r., z kolei podobny wyrok we Wrocławiu 24 sierpnia 2017 r. Stawki opłat zostały określone bez uwzględnienia ustawowego kryterium, jakim są koszty usuwania i przechowywania pojazdów na terenie tych miast.
Jeżeli uprawomocnią się wyroki sądów administracyjnych, to będzie to otwarta droga do dochodzenia zwrotu tych pieniędzy dla wszystkich, którzy w ostatnim czasie mieli do czynienia z odholowaniem pojazdów w tych miejscach, w których wyeliminowano z obrotu prawnego.
Zobacz również:
Prokuratura skarży uchwałę Rady Powiatu, szybka reakcja zarządu i Rady
Czy opłaty pobierane przez powiat za odholowanie pojazdu są na odpowiednim poziomie?